Genezing voor alle 38 miljoen mensen met hiv. Daar werken we met man en macht aan. Aidsfonds vindt dat bij het wetenschappelijke onderzoek naar de genezing van hiv het aantal dierproeven helemaal vervangen moet worden of in elk geval tot het absolute minimum beperkt moet blijven. Daarom financieren we innovatief onderzoek naar diervrije manieren om hiv-medicijnen te testen.
Project: Een nieuw celkweekmodel om onderzoek naar hiv-genezing te versnellen
De huidige hiv-medicijnen kunnen de vermenigvuldiging van het virus stoppen, maar de infectie niet genezen. Dat komt omdat het virus zich verstopt in cellen van het afweersysteem en daar gaat ‘slapen’. Wanneer met de medicijnen gestopt wordt, wordt het virus weer actief en verspreidt het zich verder door het lichaam. De hersenen zijn zo’n schuilplek. Maar welke rol de hiv-cellen in de hersenen precies spelen, is nog onduidelijk.
Om dat te achterhalen, heeft een onderzoeksteam onder leiding van dr. Monique Nijhuis in het laboratorium een heel nieuw kweeksysteem opgezet. Hiermee groeien ze vanuit stamcellen ‘cerebrale organoids’ (ook wel ‘minibreintjes’ genoemd), die veel gelijkenissen vertonen met echte hersenen. Gekeken wordt in hoeverre dit een goed model is voor onderzoek naar het effect van een hiv-infectie in de hersenen.
Zo ja, is het een veelbelovende manier om het aantal dierproeven te verminderen en tegelijktijdig beter inzicht te krijgen in ziekteontwikkeling van een hiv-infectie en de mogelijke behandeling en genezing daarvan. Dat gaat helpen om richting te geven aan toekomstige strategieën voor hiv-genezing.
Dit project is een samenwerking met Health Holland en loopt tot september 2022.
Aidsfonds hanteert al jaren een strikte beoordelingsprocedure bij subsidieaanvragen om te voorkomen dat we onnodig dierproeven ondersteunen. Daarnaast stimuleren en subsidiëren we vernieuwende methodes om dierproeven overbodig te maken. Wij willen dat de vaccins of medicijnen die we ontwikkelen, werken op mensen. Nu worden ze soms, als tussenstap, eerst getest op dieren. Dat vinden wij onwenselijk. Dieren reageren bovendien anders op bepaalde stoffen dan mensen. Daarom stimuleren we dat er andere manieren worden ontwikkeld om te testen, zoals het gebruik van computermodellen of van menselijk materiaal (zogenaamde 'humane modellen'). Dat materiaal kan bijvoorbeeld een klompje cellen zijn, een lymfeklier of een in het laboratorium nagemaakte en vereenvoudigde versie van een orgaan.
Er komen steeds meer technieken beschikbaar waarmee deze humane modellen verbeterd kunnen worden. Dat maakt op de lange duur dierproeven overbodig. Bijkomend voordeel: De onderzoekers weten meteen of het ook echt bij mensen werkt. Humane meetmodellen zijn dus niet alleen diervriendelijk, maar ook sneller en efficiënter. Aidsfonds financiert innovatieve onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van nieuwe humane modellen. Zoals het baanbrekende project van dr. Lotte de Wit (UMC Utrecht). Zij ontwikkelde uit menselijke stamcellen 'minibreintjes' om te zien hoe diep hiv-cellen doordringen in de hersenen. Ook financieren we momenteel een vervolgproject onder leiding van dr. Monique Nijhuis (UMC Utrecht), dat werkt aan meer en betere humane meetmodellen (zie kader). Zo draagt Aidsfonds actief bij de (door)ontwikkeling van menselijke modellen, waardoor proefdieren overbodig worden en bovendien de onderzoeksresultaten beter en sneller toegepast kunnen worden bij mensen.
Wij vinden het heel belangrijk zo snel mogelijk alle dieren volledig te vervangen. Helaas zijn er heel soms nog geen passende alternatieven voor dierproeven. Bij één van de meer dan 50 projecten die wij nu in Nederland steunen is dat nog het geval. Maar dat specifieke onderdeel van het onderzoek met dierproeven financiert Aidsfonds niet. Bij het andere, jaren lopende, project geloven we dat er een wettelijk alternatief is tegen de tijd dat het onderzoek in die fase is beland. Overigens staan we niet alleen in ons streven naar dierproefvrij onderzoek. We werken hierin samen met andere gezondheidsfondsen en hebben een gezamenlijk standpunt.
