Deze maand is Moeders en Zonen te zien in de Nederlandse theaters. Een toneelstuk over de moeder van een aan aids overleden zoon, die na dertig jaar onverwacht op bezoek komt bij zijn toenmalige vriend om verhaal te halen. Anne Wil Blankers (75) speelt hierin samen met Paul de Leeuw en onze ambassadeur Freek Bartels.
“Ik heb me op dit stuk voorbereid door eerst het script goed en vaak te lezen om zo het raamwerk van de rol duidelijk te krijgen. Paul heeft me de uitzending met René Klijn uit 1992 laten zien. Ik vond het zo schrijnend, zo verschrikkelijk triest. Het was natuurlijk in de tijd dat er geen medicijnen waren, dus je was ten dode opgeschreven. Paul heeft veel taboes doorbroken en zaken opgeschud. Dat waardeer ik enorm in hem.”
“Ik vind het heerlijk om Katherine, een vrouw met zoveel vooroordelen, te spelen. Katherine komt uit een piepklein dorp, waar iedereen elkaar kent en in de gaten houdt. Homoseksualiteit is een schandalige keuze, vinden zij en de mensen met wie ze opgroeide. Dat je daar ziek van kunt worden, is een straf. Ze is getrouwd met een conservatieve man en komt terecht in Dallas. Het is inmiddels dertig jaar geleden dat haar zoon stierf aan aids en haar man is net overleden. Ze voelt zich hierdoor wat vrijer en komt met een smoes bij de vriend van haar zoon langs. Volgens mij vindt ze Cal, de vroegere vriend van haar zoon, eigenlijk een schat, maar hij heeft haar zoon afgepikt. Hij is er nog, haar zoon niet meer. Cal heeft geen hiv, en haar zoon kan het dus niet van hem hebben gekregen. Hoe kan dit? Ze kan het allemaal niet behappen.”
“Het lijkt me heel moeilijk als je hiv in je relatie oploopt. Ik begrijp het wanneer je niet meteen vertelt dat je ‘uit wandelen’ bent geweest. Tot je ontdekt dat je hiv hebt opgelopen, maar dan ben je ook al weer een poos met je eigen partner geweest. Dat iemand ontrouw is, komt vaak voor. Alleen is het dubbel zo erg als de consequentie zo groot is. In dit toneelstuk is Cal trouw geweest; het is de zoon van Katherine die is vreemdgegaan. Dat kan ze maar niet verwerken. Ze zegt ook: ‘Waarom ben jij niet gestraft?’. Dan denk ik: domoor, waarom moet hij gestraft worden?
Ik heb zelf ook een aantal vrienden en collega’s verloren aan aids. In die tijd was het elke keer weer een drama, waar niet veel over gesproken werd. Als je dan wist dat iemand veel vreemdging, dacht je: oh jongetje, het is wel heel riskant wat je doet. En dan kom je iemand tegen die in een rustige relatie zit en op een avond even is ontspoord en het ook heeft gekregen. Ik vind dat extra verschrikkelijk."
“De reacties uit het publiek zijn vaak van mensen die ongeveer hetzelfde hebben meegemaakt als Katherine en Cal. Veel moeders en zonen, maar ook moeders en dochters die iemand hebben verloren. Ze erkennen de machteloosheid en het verdriet van Katherine. Als je een zoon verliest aan kanker wil je dat ook niet. Maar je hebt hier nog het gevoel bij dat het voorkomen had kunnen worden.
Mijn zoon heeft het stuk ook gezien en vond het prachtig. Hij overhoorde me tijdens de voorbereidingen en kent de tekst van voor naar achter. Mijn man en ik zagen het wel aankomen, toen hij op zijn achttiende vertelde dat hij homo is. Er was geen grote angst dat hij hiv zou kunnen krijgen. We praatten er soms over. Ik grapte dan weleens: Dat gaat niet gebeuren, want wat ik je dan aandoe! Hij zei: ‘Mam, kom op, ik weet wat kan en wat niet kan’. Vraag me niet hoe ik zou reageren als hij op een dag thuis zou komen met hiv. Kwaad worden is iets anders, maar het zou wel een groot verdriet zijn.”
Kijk voor de data van de voorstellingen op: ntk.nl/voorstelling/moeders-en-zonen
Tekst: Leo Schenk. Fotografie: Linelle Deunk. Dit artikel is een ingekorte versie van het eerder verschenen interview in het tijdschrift Hello Gorgeous.
