Door lockdowns kunnen miljoenen mensen met hiv niet naar een kliniek om hun medicijnen op te halen. Ook zorgen vervoersproblemen wereldwijd voor voorraadtekorten. Een ramp voor mensen wiens leven afhankelijk is van een pil per dag. Maar ook voor anderen. Want de hiv-pil zorgt er niet alleen voor dat aids uitblijft, het doet nog veel meer!
Officieel heet-ie ART, de pil die je slikt als je hiv hebt. Dat staat voor Anti-Retrovirale Therapie. Het is een combinatie van medicijnen die ervoor zorgen dat je hiv onderdrukt wordt.
In het begin slikten mensen met hiv meerdere pillen per dag. Tegenwoordig wordt de medicatie ook steeds vaker samengevoegd in één pil. Een levensreddende pil. Want ART remt hiv, waardoor je gezond blijft en aids uitblijft. Maar hij doet nog veel meer, en dat maakt 'm een echte duizendpoot.
Illustratie: Karina Grens
Sinds 2012 is bekend dat iemand die succesvol op medicatie is, het virus ook niet kan overdragen op anderen. Zelfs niet tijdens onbeschermde seks. De hiv-pil is daarmee, net als het condoom, een effectief preventiemiddel voor hiv. Dus als we ervoor zorgen dat alle mensen met hiv in de wereld hiv-medicijnen krijgen, kan het virus zich niet verder verspreiden.
PrEP is een andere manier waarop sommige hiv-pillen worden ingezet. PrEP staat voor ‘pre-exposure profylaxis’ en kun je het best vergelijken met de anticonceptiepil. Je neemt PrEP om te voorkomen dat je hiv oploopt. Ontzettend belangrijk voor mensen die risico op hiv lopen. Bijvoorbeeld jonge vrouwen die met armoede en onderdrukking te maken hebben en zichzelf niet goed tegen hiv kunnen beschermen. Maar ook dichter bij huis laat PrEP zijn meerwaarde zien. Zoals bij de grootste seksuele gezondheidskliniek in Londen. Daar daalde in slechts drie jaar tijd het aantal hiv-diagnoses onder homo- en bi-mannen met bijna 90 procent. Mede dankzij PrEP.
De aidsepidemie heeft vooral in zuidelijk Afrika een hele generatie weggevaagd. Een groot deel van de werkzame beroepsbevolking is gestorven. Destijds jonge mensen, in de bloei van hun leven. Dat leed heeft daardoor ook grote economische gevolgen. De hiv-pil zorgt ervoor dat mensen met hiv inmiddels wel kunnen blijven werken en met die inkomsten in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Dat vaders en moeders met hiv gewoon voor hun gezin kunnen blijven zorgen.
Als een moeder hiv heeft, kan haar baby tijdens de zwangerschap, bevalling of de borstvoeding ook hiv krijgen. De hiv-pil voorkomt dat. De kans op een hiv-infectie van de baby is kleiner dan 1 procent als de moeder tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode behandeld wordt met hiv-remmers en ook de baby de eerste tijd behandeld wordt. In Nederland worden mede hierdoor bijna nooit meer baby’s met hiv geboren.
Van de hiv-pil is onlangs ook een kinderversie ontwikkeld. Deze is kleiner en zoeter, waardoor baby’s en jonge kinderen met hiv deze makkelijker kunnen innemen. Wij strijden ervoor dat landen die dat nog niet doen deze kinderpillen per direct inzetten.
Hiv verzwakt het immuunsysteem. Daardoor hebben mensen met onbehandelde hiv een verhoogd risico op tuberculose. Hiv en tuberculose is een gevaarlijke combinatie. Maar bij mensen met hiv die de hiv-pil slikken, daalt het risico op tuberculose met maar liefst 65 procent.
En bij de mensen met hiv die al tuberculose hebben, slaat de tuberculosemedicatie beter aan als zij ook hiv-remmers slikken. Daardoor vermindert de hiv-pil het risico dat iemand overlijdt aan tuberculose. En wist je dat hiv-medicijnen ook de kans op overdracht van tuberculose op anderen verminderen?
Lijden en dood waren lange tijd onvermijdelijk als iemand de diagnose hiv kreeg. Met de komst van de combinatietherapie in 1996 werd hiv echter een chronische aandoening. Dankzij de hiv-pil hebben mensen met hiv tegenwoordig een normale levensverwachting. In Portugal werd de oudste persoon met hiv zelfs 100! Maar dan moeten de hiv-pillen wel op tijd en constant beschikbaar zijn. Helaas zijn er nog altijd miljoenen mensen met hiv die geen toegang hebben tot hiv-medicjnen. En door de lockdowns hebben ook mensen die eerst wél toegang hadden dat nu niet meer.
De keerzijde van deze krachtige pil is de kwetsbaarheid van zijn beschikbaarheid. Dat is door de coronacrisis wel héél duidelijk geworden. Veel mensen met hiv in arme landen worden nu door twee pandemieën getroffen en afgesneden van hun hiv-medicijnen. Dat kan voor hen levensgevaarlijk zijn. Zij komen bóvenop de 12 miljoen mensen met hiv wereldwijd die zelfs onder normale omstandigheden al geen toegang hebben tot hiv-pillen - door armoede, onderdrukking of discriminatie. En dan zijn er nog de farmaceuten die met patenten de prijzen voor hiv-medicijnen onnodig hoog houden. Het gevolg is dat er nog elke 46 seconden iemand sterft aan de gevolgen van aids. Terwijl de hiv-pil die dood had kunnen voorkomen.
De enige permanente oplossing voor die toegankelijkheid is genezing. Daarom zet Aidsfonds daar vol op in. Maar tot het zover is, doen we er alles aan om iedereen met hiv van levensreddende pillen te voorzien. Dus komen we met innovatieve oplossingen en bezorgen onze gezondheidswerkers bijvoorbeeld op de fiets hiv-medicijnen bij mensen thuis. Zo redden we samen levens. Juíst nu.
Wereldwijd sterven er iedere dag 260 kinderen aan aids. Onnodig, want er bestaan levensreddende medicijnen. Samen kunnen we deze kinderen redden.
