Bestrijding van hiv in de wereld loopt vast door ongelijkheid en discriminatie

In ons nieuwe rapport, dat we vandaag publiceren, laten we zien hoe de bestrijding van hiv in de wereld vastloopt door toenemende ongelijkheid. We hebben veel bereikt in de afgelopen 40 jaar, maar zo blijft het einde van hiv en aids, één van de dodelijkste epidemieën in de wereld, ver weg.

Hier nam hiv toe in de laatste 10 jaar

Met de beschikbare kennis en medicijnen zou de hiv-epidemie juist moeten afnemen, maar in grote en dichtbevolkte regio’s van de wereld neemt het aantal nieuwe hiv-infecties dramatisch toe. In 45 landen, vooral in Oost-Europa en Centraal-Azië, in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, is de hiv-epidemie de afgelopen 10 jaren structureel gegroeid. Maar ook in Azië en in Latijns Amerika, waar hiv eerst redelijk onder controle was, nemen de hiv-infecties weer toe.

Dit brengt de wereldwijde bestrijding van de hiv-epidemie tot een ongekende stilstand. Het afgelopen jaar 2021 kwamen er opnieuw 1,5 miljoen mensen bij met een nieuwe hiv-infectie. Er overleden ruim 650.000 mensen aan de gevolgen van aids. Nog steeds worden 10 miljoen mensen niet bereikt met levensreddende medicijnen.

Uitgesloten van levensreddende zorg

Ongelijkheid en discriminatie houdt de hiv-epidemie in stand. Te veel mensen worden uitgesloten van levensreddende zorg, puur om wie ze zijn, waar ze wonen en van wie ze houden. “In steeds meer landen is er de politieke onwil om te investeren in toegankelijke gezondheidszorg, een fundamenteel recht dat niet wordt erkend,” zegt Mark Vermeulen, onze directeur. “Dat is meedogenloos én desastreus voor de wereldwijde aidsbestrijding. Na 40 jaren van inspanningen en wetenschappelijke vooruitgang zetten we in te veel landen nu weer grote stappen achteruit.”

Discriminatie van de meest kwetsbare groepen

Het aantal hiv-infecties bij de meest kwetsbare groepen is het afgelopen jaar flink toegenomen, van 62% naar 70% in 2021.
Homomannen, transgender personen, sekswerkers en druggebruikers en hun seksuele partners, worden in steeds meer landen gestigmatiseerd en gediscrimineerd. Hierdoor hebben ze niet tot nauwelijks toegang tot preventiemiddelen en medicijnen.

In El Salvador bijvoorbeeld is het aantal hiv-infecties onder mannen die seks hebben met mannen in 1 jaar tijd verdubbeld en onder transgender vrouwen 8 keer groter dan het jaar daarvoor. In Rusland hebben drugsgebruikers en hun partners 35 keer meer risico op hiv dan andere volwassenen.

Uitsluiting van jongeren en vrouwen

De wereldwijde toename van hiv-infecties is vooral zichtbaar onder jongeren, in de leeftijdsgroep van 15 tot 24 jaar. Meisjes en jonge vrouwen in sub-Sahara Afrika worden onevenredig hard getroffen door hiv. Ze lopen drie keer meer kans op hiv dan jongens van dezelfde leeftijd. Gebrek aan onderwijs en voorlichting en geen zeggenschap over het gebruik van een condoom zijn belangrijke oorzaken. Het fysieke geweld tegen vrouwen is het afgelopen jaar, tijdens de coronapandemie, ook toegenomen.

Tekort aan budget

De landen waar de meeste mensen met hiv leven hebben hun budget voor de hiv-bestrijding voor het tweede opeenvolgende jaar bevroren. Het geld was nodig voor de bestrijding van corona en de economische crisis die daarop volgde.

Veel westerse donorlanden, met uitzondering van de VS, laten het afweten. De afgelopen 10 jaar verminderde hun bijdrage aan aidsbestrijding in lage- en middeninkomens landen met een alarmerende 57%. Het Global Fund, het wereldfonds ter bestrijding van hiv, tbc en malaria, riep juist dit jaar internationale donoren, waaronder Nederland, op om hun bijdrage voor de komende 3 jaren aanzienlijk te verhogen, met 30%. Sommige landen gaven gehoor aan die oproep. De Nederlandse regering deed dit niet en verhoogde haar bijdrage met slechts 15%.

“De wereldwijde ambitie om een einde te maken aan aids mag niet verminderen. De Nederlandse overheid moet juist nu gezondheidsrechten van vrouwen en minderheden blijven verdedigen en de internationale financiering van de aidsbestrijding blijven steunen. Dat is hard nodig, want westerse donoren haken af en uitsluiting van hiv-zorg neemt overal toe”, aldus Mark Vermeulen.