Opnieuw hiv-genezing door stamceltransplantatie, voor het eerst bij een vrouw
Opnieuw is een persoon genezen van hiv door een stamceltransplantatie. Voor het eerst gaat het om een vrouw. Ze is van gemengde afkomst, en dat is belangrijk: zo’n genezing werd eerder onwaarschijnlijk geacht.
Het gaat om een Amerikaanse vrouw van middelbare leeftijd, die in 2013 haar hiv-diagnose kreeg. In 2017 kreeg ze daarnaast ook een leukemiediagnose. Daar ontving ze in hetzelfde jaar een stamceltransplantatie voor, die haar – waarschijnlijk – ook genas van hiv: 14 maanden nadat ze stopte met haar hiv-behandeling werd het virus nog steeds niet teruggevonden in haar bloed.
Ingrijpende behandeling
Een stamceltransplantatie wordt alleen ingezet als laatste redmiddel wanneer iemand leukemie heeft. Door een transplantaat te gebruiken van een donor die immuun is voor hiv, geneest de patiënt niet alleen van leukemie, maar ook van hiv. Zo’n transplantatie is zeer ingrijpend en behoort daarom voor de meeste mensen met hiv daarom niet tot de mogelijkheden.
Etniciteit van belang
Eerder genazen Timothy Ray Brown, Adam Castillejo en de anonieme Düsseldorf patiënt van hiv. Zij hadden gemeen dat ze een volwassen stamceldonor hadden. Daarbij komt de match tussen donor en patiënt zeer nauw: de kans op een succesvolle transplantatie is het grootste wanneer de etniciteit hetzelfde is.
Dat maakt dat niet-witte mensen vaak naast het net zullen vissen voor een transplantatie die ook hiv geneest. De mutatie die immuun maakt voor hiv is namelijk zeldzaam en komt vrijwel alleen voor bij mensen van Noord-Europese afkomst.
Navelstrengbloed
Bij de vrouw werden echter donorstamcellen uit navelstrengbloed gebruikt. Deze kunnen bij geboorte van een kind worden opgeslagen. Belangrijk hierbij is dat de genetische overeenkomst tussen donor en patiënt minder nauw komt. Daardoor kwam de vrouw in aanmerking, ondanks de minder goede match. Wetenschappers denken dat hierdoor in de toekomst veel meer mensen met leukemie én hiv zo’n hiv-genezende transplantatie kunnen krijgen.
Meer genezingsontwikkelingen
De resultaten van dit onderzoek werden deze week op CROI, een wetenschappelijke conferentie over hiv, gepresenteerd. Daar kwamen meer belangrijke ontwikkelingen op het gebied van genezing aan bod.
In een Deense studie bleef een patiënt ruim 3 jaar na het stoppen van zijn hiv-behandeling virusvrij. De onderzoekers volgden een groep mensen met hiv die zeer onlangs een hiv-infectie opliepen. Bij de start van hun hiv-behandeling kregen ze ook een sterke antistof en een stof die slapend hiv wakker maakt toegediend. Daardoor bleek bij de meeste patiënten de hoeveel virus in het bloed veel sneller omlaag te gaan.
Genezen op eigen kracht
Ook werden opnieuw twee mensen gevonden die op eigen kracht genazen van hiv. Dat zijn zogenaamde elite controllers; mensen bij wie het immuunsysteem, zonder hiv-remmers, het virus onder controle houdt. Omdat bij deze twee mensen na zeer uitgebreid onderzoek in geen enkele cel meer hiv kan worden teruggevonden, lijkt het erop dat hun afweer ook slapend hiv weet op te ruimen. Dat is een belangrijk aanknopingspunt voor het vinden van een geneesmiddel.
Ook in onderzoek onder apen met een variant van hiv waren bemoedigende resultaten te zien bij het toedienen van sterke antistoffen en stoffen die slapend hiv wakker maken.
Combinatie van methodes
Experts verwachten dat een uiteindelijke hiv-genezingstherapie zal bestaan uit een combinatie van verschillende methodes. Welke combinatie dat zal zijn, is nog niet bekend. Daarom is het van belang om te blijven zoeken naar verschillende aanpakken.
