Langwerkende injecties voor hiv-behandeling of preventie
Dagelijks medicijnen slikken om hiv te behandelen of te voorkomen hoeft in de toekomst waarschijnlijk niet meer, want er wordt veel onderzoek gedaan naar medicijnen die langer werken. Bijvoorbeeld door injecties. We zetten de ontwikkelingen op een rij.
Hiv is goed te behandelen door dagelijks trouw een dosis medicijnen nemen. Meestal gaat het om één pil, soms meer. Om een hiv-infectie te voorkomen er ook een pil (PrEP) die je dagelijks moet slikken.
Waarom een langwerkend medicijn?
Vooral voor mensen die moeite hebben een dagelijkse behandeling vol te houden, zou een langwerkend medicijn een uitkomst zijn.
In Nederland zijn er regelmatig medische controles en houden de meeste mensen hun behandeling goed vol. Maar dat is anders in veel Afrikaanse landen, waar de meeste mensen met hiv wonen.
Je kunt bijvoorbeeld denken aan:
- Mensen die te maken hebben met dakloosheid.
- Mensen die niet altijd genoeg te eten hebben. Hiv-medicijnen die je moet slikken kunnen dan nare bijwerkingen geven.
- Mensen die afgelegen wonen en door armoede niet vaak naar de apotheek kunnen voor hun pillen.
- Mensen die niet open kunnen of durven zijn over hiv door vooroordelen in hun omgeving. Je pillen verstoppen of in het geheim innemen is niet altijd mogelijk.
- Mensen met dementie.
Wanneer je je hiv-behandeling niet goed volhoudt, wordt hiv niet goed onderdrukt. Dat is slecht voor je gezondheid en het kan ervoor zorgen dat je hiv kunt overdragen.
Wanneer je hiv-preventiepillen (PrEP) niet goed slikt, kun je tóch hiv oplopen.
Daarom zoeken wetenschappers al jaren naar behandelingen die langer werken. Hieronder delen we de laatste ontwikkelingen.
Tweemaandelijks twee injecties
In 2020 kwamen er injecties op de markt die eens per twee maanden toegediend moeten worden voor de behandeling van hiv. Sinds 2021 worden de injecties in Nederland vanuit de basisverzekering vergoed.
Het gaat om twee verschillende injecties (cabotegravir en rilpivirine) die je samen gebruikt. De injecties zijn vooral een uitkomst voor mensen die moeite hebben met dagelijks een pil slikken.
De injecties kunnen alleen door een zorgprofessional kunnen worden gezet, en niet alle hiv-behandelcentra zijn daarvoor toegerust. Eens per twee maanden is voor de meeste mensen met hiv een hoge frequentie om op consult te komen. Daarom is dit voor de meeste mensen met hiv nog geen goed alternatief voor dagelijks pillen slikken.
Halfjaarlijks een injectie
Voor behandeling
Lenacapavir is een nieuw soort hiv-remmer. Dat betekent dat het medicijn hiv op een andere manier aanvecht dan andere medicijnen. Het is daarom vooral geschikt voor mensen bij wie andere hiv-remmers niet (meer) werken. De injectie wordt eens per half jaar toegediend. Je combineert deze echter wel met het dagelijks slikken van pillen.
Lenacapavir voor behandeling wordt sinds 2022 vergoed in Nederland onder voorwaarde dat andere medicijnen niet werken.
Voor preventie
In 2024 bleek dat een halfjaarlijkse Lenacapavir-injectie ongekend effectief is in het voorkomen van hiv. Voor preventie hoeft de injectie niet gecombineerd te worden met andere medicijnen.
Een eerste onderzoek liet zien dat onder de jonge vrouwen en meisjes die de injectie kregen geen enkele hiv-infectie was opgetreden. Dat is baanbrekend en kan bij grootschalig gebruik honderdduizenden hiv-infecties voorkomen.
Een belangrijk struikelblok is de prijs: de injectie kost op dit moment in Nederland (voor behandeling) 41.000 euro per persoon per jaar. De fabrikant, Gilead Sciences, heeft weliswaar toestemming gegeven voor goedkopere merkloze versies in 120 landen, maar in meerdere middeninkomenslanden en Nederland blijft de prijs waarschijnlijk hoog.
Aidsfonds en andere activisten zijn vastberaden om zich hard te maken voor beschikbaarheid van de injectie voor zoveel mogelijk mensen tegen een zo laag mogelijke prijs.
Wekelijkse pil
Meerdere onderzoeken naar een pil die je wekelijks in plaats van dagelijks neemt laten positieve resultaten zien. In 2024 publiceerden farmaceuten Merck en Gilead Sciences de eerste resultaten van kleinschalige studies. Er is meer onderzoek nodig en bij goed resultaat het kan nog drie tot vijf jaar duren voor deze op de markt komen.
Hiv-preventie via implantaat
In 2019 werd onderzoek gepubliceerd dat goede resultaten liet zien voor een implantaat voor hiv-preventie. Een klein apparaatje dat onder de huid wordt geplaatst en steeds een beetje hiv-medicatie afgeeft zou minstens een jaar lang kunnen beschermen tegen hiv. Er is sindsdien echter geen update meer over geweest van de farmaceut.
