Nederland is nog steeds goed op weg om het eerste land met nul nieuwe hiv-infecties te worden. Maar uit cijfers die Stichting HIV Monitoring (SHM) vandaag heeft gepubliceerd blijkt ook dat preventiepil PrEP nog onvoldoende wordt benut om hiv-infecties te voorkomen.
In 2020 zijn er 411 nieuwe hiv-diagnoses gesteld; dat zijn er 29% minder dan in 2019 (604). Een deel van deze daling wordt wel veroorzaakt door de coronacrisis, waardoor er minder mensen getest zijn op hiv en minder hiv-infecties zijn gevonden.
Twee derde van de nieuwe hiv-diagnoses betreft mannen die seks hebben met mannen. Volgens SHM blijft het aantal nieuwe hiv-infecties onder deze groep afnemen conform de verwachtingen. Er is echter onvoldoende een extra daling te zien als gevolg van de inzet van PrEP, de hiv-preventiepil, die sinds 2019 beschikbaar is.
Van 1 op de 5 mensen die in 2020 positief zijn getest op hiv, is bekend of ze PrEP hebben gebruikt. Het overgrote deel, 86%, blijkt nooit PrEP te hebben gebruikt. Dit deel bestaat voor 68% uit mannen die seks hebben met mannen of uit transgender vrouwen. Dit wijst er op dat er nog grote barrières zijn voor het gebruik van PrEP door mensen die risico lopen op hiv.
Mark Vermeulen, directeur van Aidsfonds-Soa Aids Nederland: “Dit is een duidelijk signaal dat voor mensen die risico lopen op hiv de drempels om PrEP te gebruiken te hoog liggen. De bekendheid met PrEP moet groter en de toegang tot PrEP moet beter. Bovendien moeten huisartsen en GGD-en meer ruimte krijgen om PrEP-gebruikers goed te kunnen ondersteunen.”
Bij de GGD-en is slechts plek voor 6500 mensen die veel risico op hiv lopen. Bij de meeste GGD-en zijn die plekken vol of is er een wachtlijst. Bovendien willen of kunnen niet alle huisartsen PrEP voorschrijven en het gebruik daarvan begeleiden. En wie PrEP via de huisarts krijgt, betaalt de kosten voor de pillen en bijbehorende tests uit eigen zak: voor sommigen een grote financiële barrière.
Een derde van de nieuwe hiv-diagnoses betreft heteroseksuele mannen en vrouwen. In deze groep zet de afname van nieuwe hiv-infecties opvallend genoeg niet door. Dat komt wellicht ook door de coronacrisis. Omdat de zorg door corona minder toegankelijk is geworden, zijn onder hen ook minder hiv-infecties gevonden. Tegelijk maken ze een groot deel uit van degenen die erg laat een hiv-behandeling krijgen aangeboden: 68% heteromannen, 61% vrouwen - tegenover 41% van de mannen die seks hebben met mannen. Dat is een onwenselijke ontwikkeling.
Om de hiv-epidemie echt tot een einde te brengen in Nederland is nu maatwerk nodig, We moeten de juiste mensen op de juiste plek en op het juiste moment beter weten te vinden. Dat begint met het wegnemen van de vooroordelen en de schaamte rond hiv, want dat is nog steeds de grootste belemmering voor velen om zich te laten testen en passende zorg op te zoeken.
In Nederland start iemand die positief getest wordt op hiv, snel met de behandeling om het virus te onderdrukken. Dit garandeert een lange en gezonde levensverwachting en zorgt er ook voor dat het virus niet overdragen wordt.
Toch blijkt uit de nieuwste cijfers van SHM dat jongeren met hiv van 15-24 jaar de hiv-behandeling moeilijker volhouden dan volwassenen. Ook zijn er sinds 2010 meer dan 1.000 mensen helemaal uit beeld verdwenen in de hiv-zorg. Twee derde is vermoedelijk vertrokken naar herkomstlanden, maar met de rest die nog in Nederland verblijft is het contact verloren. Dat verlies is zorgwekkend.
Nederland op nul nieuwe hiv-infecties krijgen betekent dat we bijzonder alert moeten blijven en niet alleen in moeten zetten op preventie, maar ook op goede hiv-zorg en kwaliteit van leven voor mensen met hiv.
