Jerop en Glory: “Hiv voorkomen begint bij keuzevrijheid voor meisjes en vrouwen”
Elke dag raken wereldwijd duizenden meisjes en jonge vrouwen geïnfecteerd met hiv. Niet omdat ze keuzes maken die hun gezondheid in gevaar brengen, maar omdat ze die keuzes vaak niet hébben. Wij spreken Jerop (27) en Glory (24), twee jongeren die zich inzetten voor vrouwen met hiv. Hoe komt het dat vrouwen nog zoveel hiv oplopen? Welke veranderingen zijn nodig?
In gesprek met twee hiv-activisten
Jerop en Glory zijn door Aidsfonds gesteunde hiv-activisten uit respectievelijk Kenia en Tanzania. Jerop verloor haar moeder en zusje aan de verwoestende gevolgen van aids en werd zelf geboren met hiv. Geëmotioneerd vertelt ze: “Hiv heeft zoveel van me afgenomen: mijn moeder, mijn zusje en mijn zelfvertrouwen als kind. Ik groeide op met de gedachte dat ik zou sterven.”
Glory werkt in een ziekenhuis en ziet dagelijks hoe hiv het leven van jongeren beïnvloedt: “Veel van hen voelen angst en schaamte. Ze worden gestigmatiseerd, soms zelfs door zorgverleners en durven daardoor geen hulp te zoeken.”
De cijfers liegen er niet om
In Afrika ten zuiden van de Sahara krijgen meisjes en jonge vrouwen disproportioneel vaak hiv: 63% van de hiv-infecties trof hen in 2023. Wekelijks lopen 3100 meiden tussen de 15 en 24 jaar hiv op. Oorzaken zijn onder andere seksueel geweld, gebrekkige toegang tot preventie en zorg, tekorten of hoge kosten van de (uitrol van) medicijnen en een gebrek aan betrouwbare informatie.
Ook hebben vrouwen door wetten en culturele normen minder toegang tot onderwijs. Daardoor zijn ze voor hun levensonderhoud meer afhankelijk van mannen. Ze krijgen vaker te maken met seksueel geweld, en ook taboes op seksuele gezondheid spelen een rol.
Welke veranderingen zijn nodig in het voorkomen van hiv voor jonge vrouwen en meisjes?
Glory: “Het is hoog tijd dat meisjes en jonge vrouwen zélf kunnen kiezen voor hun gezondheid, zonder angst of stigma.”
In Sub-Sahara Afrika hebben vrouwen en meisjes niet altijd zeggenschap over het gebruik van een condoom. Door ongelijke machtsverhoudingen, culturele normen en afhankelijkheid van mannen voor inkomen of levensonderhoud (bijvoorbeeld wanneer vrouwen in ruil voor geld of basisbehoeften seks hebben) is het vaak moeilijk of zelfs gevaarlijk om condoomgebruik bespreekbaar te maken. Seksueel geweld en een beperkte beschikbaarheid van condooms, onder andere door armoede of een gebrekkige toegang, maken het probleem nóg groter.
Jerop: “Het allerbelangrijkste? Toegang voor iedereen. Ik wil dat jonge vrouwen echt gebruik kunnen maken van nieuwe preventiemiddelen, zoals lenacapavir (een tweejaarlijkse injectie die hiv voorkomt). Er mogen geen sociale, culturele, economische of beleidsbarrières meer zijn. We hebben een gezondheidssysteem nodig dat aansluit bij hun behoeften. Elk meisje, waar dan ook, moet toegang hebben tot álle vormen van hiv-preventie.”
Wat betekent keuzevrijheid voor jullie?
Jerop: “Vrouwen en meisjes zijn niet allemaal hetzelfde. Ze hebben verschillende levens en dus verschillende behoeften. Als we meerdere opties hebben – zoals de Dapivirine-ring, PrEP in pil of injectievorm – kunnen we kiezen wat bij ons past. Dat geeft vrijheid en controle over onze gezondheid.”
De dapivirine-ring geeft een maand lang een hiv-preventiemiddel af en breng je vaginaal in. Mede dankzij het werk van Jerop is de ring gratis verkrijgbaar in Kenia. PrEP is een pil die je dagelijks slikt om te zorgen dat je geen hiv krijgt. Op dit moment wordt er gewerkt aan een injecteerbaar alternatief: lenacapavir. Dit houdt in dat je in plaats van een dagelijkse pil ‘maar’ twee keer per jaar een injectie nodig hebt. Dit middel wordt nog getest en is dus nog niet verkrijgbaar, maar werd al wel uitgeroepen tot de wetenschappelijke doorbaak van 2024.
Glory: “Het is belangrijk om verschillende methoden aan te bieden. Lenacapavir is langdurig, discreet en je hoeft het maar twee keer per jaar te gebruiken. We willen dat jonge meisjes en vrouwen zelf kunnen kiezen wat voor hen het beste werkt.”
Waarom zou een hiv-injectie twee keer per jaar een verschil maken?
Jerop: “Omdat het vrouwen eindelijk een échte keuze geeft. Te lang moesten zij met mannen onderhandelen over bescherming en misten ze de controle over hun eigen lichaam. Door meerdere opties aan te bieden, kunnen vrouwen zélf beslissen over hun gezondheid en seksueel leven, zonder toestemming te vragen. Dat helpt om het hoge aantal hiv-infecties onder meisjes en vrouwen terug te dringen.”
Dit doen wij
Wij geloven dat elke vrouw recht heeft op bescherming, op keuzevrijheid en op een toekomst zonder hiv. Met de steun van onze donateurs helpen we daarom hiv-activisten zoals Jerop en Glory zodat zij in hun land kunnen lobbyen voor snelle en laagdrempelige beschikbaarheid van vrouwvriendelijke middelen om hiv te voorkomen, zoals de tweejaarlijkse lenacapavir-prik voor vrouwen.
