Moderna test hiv-vaccin: dit kun je verwachten
Deze week start Moderna met de eerste tests van hun mRNA-vaccin voor hiv. De farmaceut ontwikkelde één van de coronavaccins op basis van dezelfde techniek. Wat we daarvan kunnen verwachten? Tipje van de sluier: dit vaccin beschermt in elk geval (nog) niet tegen hiv.
Het vaccin dat nu op mensen getest wordt, is de mRNA-versie van een eerder getest vaccin. Dat liet begin dit jaar al positieve resultaten liet zien. De onderzoekers hebben dus al een idee van wat ze kunnen verwachten, alleen de techniek erachter is anders.
Eerste stap
Het gaat om een eerste stap in een nieuw soort vaccinatiestrategie: meerdere, nog te ontwikkelen vaccins, die op elkaar voortbouwen. Ze moeten het afweersysteem trainen om een sterke antistof tegen hiv te produceren: een broadly neutralizing antibody (bnAb). Bij de eerdere variant van dit vaccin werd bij 97 procent van de deelnemers geactiveerde cellen teruggevonden in het bloed.
Sneller onderzoek
Waarom dan nu een mRNA-versie? “Als je een goed ontworpen eiwit hebt, kun je dat met die mRNA-techniek snel testen. Daar zit een groot voordeel,” legt dr. Rogier Sanders (Amsterdam UMC) vandaag uit aan NPO Radio 1. Het snel kunnen testen is natuurlijk van belang bij deze vaccinatieaanpak, waar meerdere vaccins op rij ontwikkeld zullen moeten worden. De volgende stappen in de aanpak moeten uiteindelijk zorgen voor de aanmaak van voldoende bnAbs.
Meer onderzoek nodig
Eén van de grote uitdagingen bij het vinden van een vaccin voor hiv is hoe snel het virus muteert (verandert). De bnAb die de onderzoekers willen opwekken, kan veel verschillende hiv-stammen (varianten) onschadelijk maken. Maar om tegen alle varianten beschermd te worden, zal een vaccin meerdere soorten bnAbs moeten laten produceren. Er is dus nog veel onderzoek nodig. Dat kan nog jaren duren.
De belangrijkste test zal de laatste zijn: blijven de bnAbs langdurig in het lichaam en maken ze hiv onschadelijk voordat het virus zich in je cellen verstopt? Het antwoord op die vragen hebben we voorlopig nog niet.
Belangrijke ontwikkelingen
Om moedeloos van te worden? Er is nog een lange weg te gaan, maar de ontwikkelingen gaan snel. De laatste jaren zijn door nieuwe technologieën steeds meer bnAbs geïdentificeerd, o.a. door Rogier Sanders. Het is dankzij die kennis dat dit vaccin gemaakt kon worden. Andere wetenschappers proberen in door Aidsfonds gefinancierd onderzoek die antistoffen zo aan te passen dat ze hiv ook kunnen genezen.
Ook is dit onderzoek er één van velen. Wetenschappers doen niet alleen onderzoek naar vaccins, maar onderzoeken ook verschillende mogelijke genezingsmethodes of de daarvoor benodigde tussenstappen. Al die onderzoeken vormen de bouwsteentjes van de manieren waarop we de hiv-epidemie uiteindelijk definitief kunnen stoppen.
