Vorig jaar trok een week lang een trein, met zelfs Svetlana Medvedeva, vrouw van de Russische premier aan boord, door het hele land om mensen gratis te laten testen op hiv. Volgens de Russische autoriteiten zijn deze grootschalige campagnes succesvol, terwijl ze ook moeten erkennen dat de hiv-epidemie intussen de gehele bevolking bedreigt. De Russische inspanningen om hiv te bestrijden worden met veel nadruk gepresenteerd in Moskou, op de grootste aidsconferentie van de regio Oost-Europa en Centraal-Azië. Ik ben er ook, samen met een internationaal gezelschap van aidsbestrijders en wetenschappers.

Schrikbarende stijging van hiv

De Russische presentaties overtuigen me niet. Volgens de meest recente cijfers van UNAIDS is Rusland het derde land in de wereld met de meeste nieuwe hiv-infecties, na Zuid-Afrika en Nigeria. Het aantal nieuwe hiv-infecties in de regio Oost Europa-Centraal Azië stijgt het meest schrikbarend in Rusland.  Maar de cijfers van de Russische overheid zelf proberen dat tegen te spreken, waarmee het een ramp probeert te ontkennen. Er zijn volgens de Russische tellingen meer dan één miljoen mensen met hiv in het land, maar in werkelijkheid zijn het er veel meer. Veel mensen weten niet eens dat ze hiv hebben. Er overlijden daardoor elk dag nog 80 mensen aan aids. Dat is schokkend en schandelijk, want hiv is te behandelen.

Geen toegang tot medicijnen

De realiteit in Rusland is dat mensen die kwetsbaar zijn voor hiv nauwelijks toegang hebben tot testen en medicijnen. Ze worden uitgesloten en gestigmatiseerd, ook door artsen en verplegers. De Russische wetten beschermen homomannen niet, ook niet druggebruikers en sekswerkers. Geweld en afpersing door politie is gebruikelijk. Zelfs de mensen die wel zorg krijgen leven in onzekerheid. Door het tekort aan hiv-pillen zijn er soms geen medicijnen te verkrijgen, met levensbedreigende gevolgen. 

Lokale initiatieven

Deze mensen met hiv zijn afhankelijk van maatschappelijke organisaties die amper hun werk kunnen doen. Elke avond gaan medewerkers van zo'n maatschappelijk organisatie de buitenwijken van de stad in. Ik ging met ze mee. Ze hebben allerhande medicijnen en hiv-remmers mee, condooms en schone naalden. Wie langs komt wordt geholpen. Maar de verhalen zijn schrijnend.

Ondanks dat het heel moeilijk is om in een land als Rusland hulp te bieden, heb ik besloten om dat wel te doen. We moeten hier wel tevreden zijn met kleine stapjes vooruit, maar de lokale initiatieven hier verdienen onze steun.  

-Louise