UNAIDS waarschuwt voor 500.000 meer sterfgevallen door aids in Afrika als gevolg van de coronacrisis. Nederland moet voortbouwen op zijn voortrekkersrol in de aidsbestrijding en investeren in een inclusieve gezondheidszorg in Afrika, schrijft Aidsfonds-directeur Mark Vermeulen.
Als we nu niet optreden, dreigen er het komende jaar nog eens 500.000 mensen in Afrika aan de gevolgen van aids te overlijden, aldus WHO en UNAIDS. Dit komt bovenop de bijna 800.000 mensen in deze regio die dit jaar toch al hun leven door aids verliezen. Door de coronacrisis raakt de gezondheidszorg in Afrikaanse landen overbelast. Dat kan leiden tot onderbreking van de behandeling van hiv en beperkte beschikbaarheid van medicijnen, condooms en testen. “De coronapandemie mag geen excuus zijn om investeringen in de bestrijding van hiv stop te zetten”, zegt Winnie Byanyima, directeur van de VN-organisatie UNAIDS. “Het risico bestaat dat de winst in de strijd tegen hiv van de afgelopen jaren nu wordt opgeofferd aan de strijd tegen corona. Het recht op gezondheid betekent dat de ene ziekte niet mag worden bestreden ten koste van de andere.”
De Adviesraad voor Internationale Vraagstukken (AIV), die het advies ‘Nederland en de wereldwijde aanpak van COVID-19’ presenteerde aan minister Sigrid Kaag, bepleit precies hetzelfde. Nederland moet maatregelen en fondsen blijven steunen die de algemene weerbaarheid, o.a. tegen hiv, bevorderen. Die inzet past bij Nederland, dat decennialang een absolute voorloper is geweest bij de bestrijding van hiv en aids. Niet alleen via financiering, maar door consistent aan de kant te staan van diegenen die worden uitgesloten en daardoor ook het hardst worden geraakt door hiv en aids: jonge vrouwen, homomannen en transgender personen, sekswerkers en drugsgebruikers. Door hen te betrekken bij de aanpak en hun mensenrechten centraal te stellen is de aidsepidemie ingedamd – maar nog niet ten einde.
We zien dat deze groepen, met wie Nederland al zo lang samenwerkt, ook nu in deze coronatijd een cruciale rol spelen in Afrika. Zij zijn zodanig vertakt in de lokale gemeenschappen dat zij juist ook nu de meest kwetsbaren bereiken met zorg en informatie. Activisten en lokale zorgverleners gaan er op uit op fietsen om medicijnen te brengen naar mensen die vanwege de beperkende corona-maatregelen niet meer naar de kliniek kunnen; zij zorgen voor voldoende voedsel voor kinderen - cruciaal om hun hiv-medicatie te kunnen innemen - als hun ouders dat niet meer kunnen betalen; zij verspreiden betrouwbare informatie over de risico’s van een coronabesmetting; zij spreken hun overheid aan om goede zorg voor iedereen te bieden. De lessen? Een infectieziekte, of het nu hiv of corona is , kun je niet bestrijden als je mensen uitsluit. Weerbaarheid van juist de meest kwetsbaren vormt de basis van een effectieve bestrijding van een epidemie. Als je niet iedereen bereikt, komt het virus gewoon terug. Gezondheidszorg - inclusief een vaccin - werkt alleen als die voor werkelijk iedereen toegankelijk en betaalbaar is.
Als Nederland wil dat het corona- en het hiv-virus en elk ander nieuw virus dat zich in de toekomst mogelijk nog aandient, effectief wordt bestreden, dan is het noodzakelijk om te blijven investeren in de gezondheidszorg van Afrika. Hiv heeft ons geleerd dat alleen als iedereen, ongeacht waar je geboren bent, aanspraak kan maken op het recht op gezondheid, succes mogelijk is. We kunnen verder voortbouwen op de lessen uit de hiv-bestrijding. Zet toegankelijkheid, betaalbaarheid en inclusie centraal. Ondersteun niet alleen gezondheidssystemen en ontwikkeling van vaccins maar juist ook de mensen voor wie die systemen moeten werken. Voorkom dat de aanpak van één epidemie ten koste gaat van de andere. Zo blijft Nederland, net als ten tijde van aids, de wegbereider voor een rechtvaardig antwoord op deze wereldwijde crisis.
De coronacrisis treft ook de miljoenen mensen die leven met hiv wereldwijd. Samen met onze lokale partnerorganisaties werken we aan manieren om de zorg voor mensen met hiv zoveel mogelijk door te laten gaan. Juist nu.
