In welke richting moeten we het zoeken bij het onderzoek naar een geneesmiddel voor hiv? En wat kunnen we leren van eerder onderzoek? De komende zes jaar gaan 27 onderzoekers aan de slag met de meest kansrijke aanknopingspunten uit eerder hiv-onderzoek. Nieuw is dat onderzoekers uit zeer uiteenlopende vakgebieden samenwerken om tot nieuwe inzichten te komen.
In dit project werken hiv-onderzoekers samen met onderzoekers en specialisten uit andere vakgebieden, zoals gedragswetenschappers en sociale wetenschappers. Het onderzoek wordt gefinancierd door Aidsfonds en NWO, de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. De 3 miljoen euro die wij in kunnen leggen dankzij jouw bijdrage wordt verdubbeld door NWO, zodat de onderzoekers met 6 miljoen euro aan budget voortvarend aan de slag kunnen. De schaal en de intensiteit van deze projectopzet is uniek en in Nederland nog maar één keer eerder gebruikt voor een medisch onderzoeksproject.
De 27 onderzoekers van ziekenhuizen en universiteiten uit o.a. Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Maastricht en het buitenland die geselecteerd zijn voor het project hebben de eerste fase afgerond. Zij hebben volgens de zogenaamde ‘Sandpit-methode’- vergelijkbaar met een hackaton - inzichten verzameld en de meest kansrijke inzichten voor vervolgonderzoek op een rij gezet. Een ‘kernteam’ van deze onderzoekers, onder leiding van Monique Nijhuis van UMC Utrecht, zal deze selectie van onderzoeken dit voorjaar omzetten in een plan van aanpak voor de komende 6 jaar.
Een geneesmiddel voor hiv ontwikkelen is heel complex, maar er zijn hoopvolle aanknopingspunten. De onderzoekers duiken onder andere dieper in de inzichten die de afgelopen jaren zijn opgebouwd in eerder verkennend onderzoek op het gebied van genezing van hiv. Denk daarbij bijvoorbeeld aan studies met stamceltransplantaties en genetica. In de afgelopen jaren is slechts een handvol mensen genezen van hiv. Deze mensen hadden hiv èn de pech dat ze er ook kanker bij kregen. De stamceltransplantatie die zij daarvoor ondergingen, verwijderde ook het hiv-virus uit hun lichaam.
Daarnaast zijn er mensen die van nature immuun zijn voor hiv. We kunnen veel leren van deze mensen. De onderzoekers zijn heel benieuwd hoe het komt dat ze immuun zijn en wat er precies gebeurd in de immuunreactie van deze mensen.
Het is de bedoeling dat de oplossingsrichting haalbaar en ook schaalbaar is. Ook in landen waar mensen met hiv nu slecht toegang hebben tot de zorg. Een intensief genezingstraject in een ziekenhuis, zoals bijvoorbeeld bij een chemobehandeling voor kanker, is voor veel mensen met hiv in Afrikaanse landen praktisch moeilijk uitvoerbaar. Daarnaast moet de zwaarte van de behandeling in goede verhouding staan tot de impact van de dagelijkse medicijnen nu. Alleen als er genoeg draagvlak is voor het geneestraject kunnen we hiv de wereld uit krijgen. De sociale- en gedragswetenschappers in dit project denken mee over deze aspecten.
De ontdekking van een geneesmiddel zal stapje voor stapje gaan en eerder een evolutie dan een ‘eureka’-moment zijn. Remko van Leeuwen is Beleidsadviseur genezingsonderzoek bij Aidsfonds: “Het is vergelijkbaar met de evolutie van de behandeling met hiv-remmers. Er is sinds kort een alternatief voor de dagelijkse hiv-medicatie in pil vorm: een antiviraal middel dat je 1 keer per 2 maanden krijgt als injectie waarbij je op dezelfde manier hiv remt als de antivirale pillen die veel mensen nu gebruiken. In de nabije toekomst is wellicht een injectie 2 keer per jaar voldoende. Zo zal een genezingstraject in het begin ook verlopen, het zal eerst een combinatie van meerdere middelen zijn die periodiek toegepast moet worden. Het einddoel is natuurlijk blijvende immuniteit, maar een de ontwikkeling van een behandeling waarbij je met één enkele therapie genezen zal zijn duurt waarschijnlijk langer”.
De komende 6 jaar worden er dankzij jouw steun overal ter wereld deelonderzoeken opgestart – zowel in laboratoria als in de praktijk. Dit intensieve project wordt voortvarend opgepakt en bovendien regelmatig getoetst bij externe experts van zorgverzekeraars, de hiv-vereniging Nederland en bij specialisten uit het buitenland zoals uit Afrika.
